Europejskie nakazy sądowe
Integracja europejska byłaby zapewne pozbawiona głębszego sensu, gdyby nie obejmowała także sądowych nakazów. Państwa członkowskie uznały, że skoro działa w nich niezależne od rządów, a więc mniej lub bardziej, ale jednak bezstronne sądownictwo, trzeba stworzyć system wzajemnego respektowania i wykonywania nakazów wydawanych przez poszczególne sądy krajowe. Istnieją trzy europejskie nakazy sądowe: aresztowania, ochrony i zapłaty.
Europejski Nakaz Aresztowania (ENA)
Chyba najbardziej znany – dzięki mediom – jest europejski nakaz aresztowania. Jest to decyzja sądu podjęta w dowolnym kraju członkowskim UE w celu aresztowania i przekazania przez inny kraj członkowski poszukiwanej osoby. Celem aresztowania musi być postępowanie karne, zastosowanie środka zapobiegawczego albo wykonanie kary pozbawienia wolności. ENA zastąpił zwykłe procedury ekstradycyjne.
W Polsce ENA wydaje się w razie podejrzenia, że sprawca przestępstwa, który powinien być osądzony w RP, przebywa w konkretnym lub nieustalonym kraju członkowskim UE. Może to być osoba podejrzana, oskarżona albo prawomocnie skazana. Osoba taka nie musi być obywatelem RP. O wykonaniu ENA zdecydować musi sąd w danym kraju – aresztowanie nie odbywa się automatycznie.
Europejski Nakaz Ochrony (ENO)
Innym europejskim nakazem jest ochrona w innym państwie członkowskim. Dotyczy to sytuacji, w której wymagana jest ochrona osoby pokrzywdzonej poprzez zakazanie sprawcy przestępstwa kontaktowania się z nią, zbliżania się do niej i (lub) przebywania w określonych miejscach. Na wniosek osoby pokrzywdzonej sąd albo prokurator może wydać Europejski Nakaz Ochrony i wystąpić do organów innego państwa członkowskiego UE, żądając jego wykonania. Może tak być, gdy osoba pokrzywdzona przebywa stale w danym kraju lub wybiera się tam – choćby i na krótko. Oczywiście działa to w obie strony: polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości mogą otrzymać ENO wydany w innym państwie europejskim. Odpowiedzialnym za wykonanie nakazu w Polsce jest właściwy miejscowo prokurator rejonowy.
Europejski Nakaz Zapłaty (ENZ)
I wreszcie Europejski Nakaz Zapłaty. W sytuacji, gdy dłużnik ma siedzibę lub mieszka w innym państwie członkowskim UE (oprócz Danii), wierzyciel może wystąpić do sądu w danym kraju (albo sądu w państwie, w którym wykonano dostawę towaru lub świadczenie usługi) o wydanie ENZ. Najlepiej, gdy zaangażuje do tego wyspecjalizowaną kancelarię windykacyjną, np. europejski-nakaz.pl. Procedura jest podobna do krajowej i również może zostać wykonana drogą elektroniczną. W uproszczonym postępowaniu sąd weryfikuje wówczas poprawność złożonego pozwu i jeśli nie znajdzie uchybień, wydaje nakaz, który doręcza dłużnikowi. Ten ma 30 dni od dnia doręczenia na wniesienie sprzeciwu. Gdy to uczyni, sprawa zostanie przekazana do rozpatrzenia na drodze cywilnej w zwykłej procedurze – chyba że wierzyciel zastrzegł, iż nie wyraża na to zgody.
Niezłożenie sprzeciwu sprawia, że ENZ zyskuje rygor wykonalności i trafia do wierzyciela, który może wystąpić do właściwych organów danego państwa o egzekucję zadłużenia. W pewnych sytuacjach sąd może odmówić wykonania ENZ, należą one jednak do rzadkości.
